هود لامینار
یکی از پرکاربردترین تجهیزات موجود در آزمایشگاه ها ، هود لامینار (Biological Safety Cabinet) می باشد. بسیاری از تحقیقات آزمایشگاهی باید در فضایی ایمن و کنترل شده انجام شوند تا خطر آلودگی در این آزمایش‌ها به حداقل ممکن برسد
هود لامینار در واقع یک هود جریان آرام خطی است.به عبارتی محفظه فیزیکی برای تهویه کردن می باشد که بنا به نوع دستگاه می‌تواند از پرسنل، محصولات(مواد داخل هود) و محیط کار محافظت می‌کند. در این نوع از هودها از فیلتری به نام فیلتر Hepaاستفاده می‌شود. عملکرد فیلتر هپا به این صورت است که هوای آلوده داخل هود به وسلیه فن‌های تعبیه شده در دستگاه مکیده شده و با فشار معینی با عبور از فیلتر هپا ،هوای تمیز را به صورت خطی و آرام وارد محفظه دستگاه این چرخه مادامی که فن دستگاه لامینار روشن است تکرار می‌شود و با گردش هوا و عبور از فیلترهای هپا، هوای تمیز داخل محفظه دستگاه جریان می‌یابد و محیط استریلی در فضای کابین به وجود می‌آورد.
فیلترHEPA چیست؟
فیلتر هپا (HEPA) ذرات معلق (پارتیکل‌ها) و میکرو ارگانیسم ها را از هوا پاک می کند. فیلترهای هپا (HEPA) در هودهای میکروبی و هود های کشت بافت استفاده می شوند و باید دارای حداقل بازده فیلتراسیون 99.997٪ در برابر ذرات معلق در هوا به اندازه 0.3 میکرون باشند. لازم به ذکر است که فیلتر هپا (HEPA) نمی‌تواند بخارها یا گازها را از بین ببرد. فیلترهای هپا (HEPA) از میکروالیاف سیلیکات بور ساخته شده‌اند و متشکل از فشرده شدن نا منظم الیاف فایبر گلاس، پوشال و حصیر خاص با حالت تا شدگی آکاردئونی جهت بهبود عملکرد و با قطر متوسط 0.5 تا 2 میکرون است که با روشی مشابه کاغذ سازی به یک صفحه مسطح تبدیل می‌شوند.
ورق‌های فیلتر برای افزایش سطح کلی، به صورت چین دار هستند. پلیسه ها توسط بافل های آلومینیومی جدا می‌شوند که جریان هوا را از طریق فیلتر هدایت می‌کنند. فیلترها بسیار ظریف هستند و هرگز نباید آن را لمس کرد.
فیلتر هپا به گونه ای طراحی شده است که توان جذب فوق العاده ی ریز آلاینده‌ها را دارد.
کاربردهای هود لامینار
- کشت باکتری‌های معمول
- کشت بافت گیاهی
- کشت سلول
- همه مواردی که نیاز به اتاق تمیز یا همان Clean Room دارند
هود لامینار در چه مکانهایی کاربرد دارد؟
- آزمایشگاه‌های تشخیص طبی
- مراکز تحقیقاتی
- مراکز دانشگاهی
- مراکز درمانی و بیمارستان ها
- آزمایشگاه‌های صنایع غذایی
- آزمایشگاه‌های داروسازی
ویژگی های هود لامینار
- محیط کاملا بسته (بسته به نوع دستگاه)
- جلوگیری از ورود آلودگی به محیط نگهداری نمونه
- تصفیه هوا آلوده داخل هود از طریق عبور از فیلتر HEPA و ایجاد جریان هوای آرام و خطی پاک
- دارای محفظه از نوع استیل ضدزنگ به منظور جلوگیری و کنترل محیط از آلودگی، محفظه داخلی بدون درز و فضای خالی باشد تا امکان ایجاد قارچ و جرم درون محفظه وجود نداشته باشد.
- دارای رنگ پیش فرض کوره ای (الکترواستاتیک)
- قابلیت سفارشی سازی ساخت هود با توجه به نیاز خریدار
- کلیه هودهای لامینار دارای لامپUV (اشعه ماورابنفش) برای استریل کردن فضای داخلی هود و از بین بردن آلودگیها، قبل از شروع آزمایش می باشند.
- سرعت جریان هوا در هود لامینار : 0.3 تا 0.5 متر برثانیه
- حفظ کارکنان در برابر میکرواورگانیسم‌های خطرناک
- جلوگیری از خروج میکروب‌ها ،قارچ‌ها و ویروس‌ها از داخل کابین هود به فضای آزمایشگاه
انواع هود لامینار
هودهای لامینار دارای الگوهای وزش هوای متنوعی هستند و بر همین اساس طبقه بندی می‌شوند و کاربردهای مختلفی دارند
دو نوع اولیه هود لامینار:
- مدل افقی
در این نوع هود جریان هوا و دمش به صورت افقی است . سرتاسر صفحه روبه روی کاربر پوشیده شده با فیلتر هپا است.
از این هود برای کاربردهای علمی، تحقیقاتی، تاسیسات تولیدی و گیاه شناسی استفاده می شود.
به طور مثال کاربر می تواند در این محیط با اطمینان بیشتر ساقه یا ترکه ی گیاهانی که نیاز به تکثیر دارند را برش داده و در محیط‌های کشت بافت که از قبل آماده شده قرار دهد.
این اتاق‌های تمیز از فشار مثبت استفاده می‌کنند و با ایجاد الگوی جریان هوای چند لایه ای ، محیطی تمیز و کنترل شده از ورود آلودگی خارج جلوگیری می‌کند.
- مدل عمودی
در این نوع هود جریان هوا و دمش به صورت عمودی جریان دارد و بر اساس کلاس بندی‌های متفاوت، از پرسنل، محصولات(مواد داخل هود) و محیط کار در برابر آلودگیها و میکرواورگانیسم‌های خطرناک محافظت می‌کند.
کلاس های هود لامینار
-
هود لامینار کلاس 1
هود کلاس 1 در دو نوع افقی و عمودی تولید می‌شود
الف) نوع افقی هود لامینار کلاس 1
همان طور که قبلاً در قسمت دسته هود افقی در قسمت بالا توضیح داده شد، در این نوع هود جریان هوا و دمش به صورت افقی است . سرتاسر صفحه روبه روی کاربر پوشیده شده با فیلتر هپا است.
- از این هود برای کاربردهای علمی ، تحقیقاتی، تاسیسات تولیدی و گیاه شناسی استفاده می شود.
- این هود با استفاده از فشار مثبت و ایجاد الگوی جریان هوای چند لایه ای محیطی تمیز ایجاد می‌کند تا در فرآیند آزمایش محصول (مواد داخل هود) از آلودگی مصون باشد.لازم به ذکر است که در این نوع هود محیط آزمایشگاه و کاربر از آلودگی محافظت نخواهد شد.
ب) نوع عمودی هود لامینار کلاس 1
در این نوع هود جریان هوای داخل هود با عبور از فیلتر هپا به بیرون از محفظه انتقال داده می‌شود.
در این نوع از هود فقط از پرسنل و محیط در برابر آلودگیها محافظت شده و این هود قادر به حفاظت از محصول نیست.
-
هود لامینار کلاس 2
در این نوع از هود علاوه بر محافظت از مواد داخل هود در برابر آلودگیها ، از محیط آزمایشگاه و کارکنان نیز در برابر مواد خطرناک و آلوده داخل کابین محافظت خواهد شد.
این نوع هود دارای دو زیر مجموعه است
الف) class II A2
جریان هوای هود لامینار class II A2 عمودی است. در این نوع هود ارتفاع مجاز بالا بودن شیشه کاربر حدود 20 سانتی‌متر از سطح کار در نظر گرفته شده است.
در این صورت 30% از جریان هوای ورودی به داخل محفظه به علاوه 70% هوای داخل کابین از طریق صفحه پانچ شده کف و جداره پشت دستگاه به سمت فیلتر هدایت شده و از آن عبور کرده و به وسیله فن‌های تعبیه شده، این سیرکولاسیون ادامه پیدا خواهد کرد تا جریان هوای خطی و آرام و پاک در محفظه کار برقرار شود.
ب) Class II B2
جریان هوای هود لامینار class II B2 نیزعمودی است. این نوع از هود Class II از سطح ایمنی بالاتری نسبت به نوع ClassII A2 برخوردار است.
این هود علاوه بر تغییر در نوع سیرکولاسیون داخل هود، دارای یک فیلتر مضاعف در زیر سطح کار است.
-
هود لامینار کلاس 3 – یا Glove Box
در این نوع از هود علاوه بر ویژگی‌های هود لامینار کلاس 2، برای کار با عوامل میکروبیولوژی بسیار عفونی تدابیر امنیتی بیشتری برای حفاظت حداکثری از محیط زیست، محصول و کاربر فراهم شده است.
بدین صورت که محفظه کار هود کاملا بسته است .
نمونه‌های مورد آزمایش از طریق پس باکس تعبیه شده در کنار هود، وارد محفظه خواهند شد و سپس کاربر به وسیله دستکش‌هایی که در جلوی هود تعبیه شده است فرآیند آزمایش خود را انجام خواهد داد.
این کلاس بالاترین سطح امنیتی در کلاس‌های هود لامینار در محافظت از محیط زیست، محصول و کاربر را داراست.
هود کشت بافت
محفظه‌ای است که با استفاده از فشار مثبت و ایجاد الگوی جریان هوای چند لایه‌ای، محیطی تمیز و بدون آلودگی ایجاد می‌کند. از این هود بیشتر برای کاربردهای علمی ، تحقیقاتی و گیاه شناسی استفاده می‌شود. کاربر می تواند در این محیط با اطمینان بیشتر ساقه یا ترکه ی گیاهانی که نیاز به تکثیر دارند را برش داده و در محیط های کشت بافت که از قبل آماده شده قرار دهد.
هود کشت بافت به دو دسته عمودی و افقی تقسیم می‌شود
در هر دو دسته عمودی و افقی فقط محصول را در برابر آلودگی محافظت می‌کند و محیط آزمایشگاه و کاربر در برابر آلودگی مصون نخواهند ماند
تفاوت دسته عمودی و افقی در هود کشت بافت در نوع جای‌گیری فیلتر است اما در نهایت دمش و جریان هوا از داخل به بیرون خواهد بود.
در نوع افقی هود کشت بافت با توجه به محل قرار گیری فیلتر در روبه روی کاربر، هود فاقد شیشه (درب) است. اما در نوع عمودی هود کشت بافت با توجه به نحوه قرارگیری فیلتر هپا در بالا و به صورت عمودی، برای کنترل جریان هوا ، شیشه (درب) در جلوی میز کاربر تعبیه شده است.
با توجه به تمامی توضیحات در مورد هود کشت بافت ،بیشترین نوع استفاده در هود کشت بافت، نوع افقی آن است .
مشخصات فنی و فیزیکی هود لامینار صنایع تولدی آزوتک
با توجه به مدل‌های گوناگون هود لامینار در صنایع تولیدی آزوتک لطفا جهت کسب اطلاع از مشخصات فنی و فیزیکی هر دستگاه به دسته بندی محصولات در بخش هود لامینار مراجعه فرمایید.
روش راه اندازي و استفاده از هودهاي لامینار
1)ابتدا توسط جارو برقي كليه زوايا و سطوح مرتبط با اتاق تميز اعم از :كف ،ديوارها و اطراف اتاقک را کاملاً غبار روبی نموده.
2)با محلول هاي ضد عفوني كننده از قبيل ساولن و يا دتول ، كف و ديواره ها كاملاً شستشو و خشك گردد.
3)كف و ديواره ها توسط اتانل 70% شستشو و ضد عفوني گردد.
4)هنگام ترك محل كار تا ابتداي روز كاري بعد، كف اتاقك توسط چند سيني حاوي اتانل 70% پوشيده و لامپهاي UVروشن گردد تا كليه زواياي اتاقك پاكسازي شود.
5)قبل از شروع به كار و ذره شماري به مدت 2ساعت فن دستگاه به طور يكنواخت روشن گردد تا كاملاً ذرات معلق داخل اتاقك توسط فشار هواي تميز از كابين خارج گردد.
6)لازم به ذكر است كليه افرادي كه در اتاق تميز و هودهاي ميكروبيولوژي مشغول به كار هستند و يا اشخاصي كه جهت ذره شماري قصد ورود دارند، ميبايست مجهز به كلاه ، ماسك و روپوش و شلوار از جنس الياف بدون پرز ، و كاور براي كفش باشند.
7)از قرار دادن هر گونه شئي خارجي بر روي صفحه پانچ شده كف دستگاه كه موجب اختلال در سيستم چرخش هوا مي‌شود جدا خودداري فرماييد.
8)از قرار دادن هر گونه شئي خارجي زير شيشه هود در هنگام بالا و پايين رفتن شيشه جدا خودداري فرماييد.(رعايت نكردن اين امر موجب آسيب رسيدن به موتور بالابر و شكستن شيشه هود خواهد شد.)
نکات ایمنی حین کار با هود لامینار
- اطمینان از سلامت دستگاه بعد از خرید
- بررسی کیفیت جریان هوا و وضعیت فیلتر به صورت دوره ای
- بررسی راندمان لامپ UV دستگاه به صورت مرتب
- اشعه UV برای پوست و چشم مضر است؛ لامپ حین کار با دستگاه باید خاموش باشد
- ضدعفونی شیشه ها و فلاسک های آزمایشگاهی با اتانل 70% قبل از قراردادن در دستگاه
- استفاده از روپوش آزمایشگاهی هنگام کار با هود ( روپوش باید مختص هود باشد و در جاهای دیگر استفاده نشود)
- حضور افراد کم در کنار هود لامینار
- تمیز نگه داشتن محیط کار هود
- از شلوغی کنار دستگاه جلوگیری شود چراکه جریان هوا را دچار اختلال می‌کند
- عدم استفاده از شعله های باز بدون کنترل داخل هود لامینار
- در صورت استفاده از شعله گاز، میزان شعله و حرارت را کنترل کرده و فن دستگاه را در حین استفاده از شعله روشن کنید. در صورت عدم روشن بودن فن ،آسیب جدی به فیلترها و تجهیزات داخل محفظه خواهد رسید.
- رعایت حد نصاب بالا بودن شیشه هود هنگام استفاده.( بازبودن بیش از حد شیشه هود در روند جریان هوای هود اختلال ایجاد کند).
- تاسیسات لازم نظیر سیستم‌های برق و گاز باید به هود نزدیک باشند و مرتبا چک شوند.
- هود باید دارای تراز متناسب با وزن آن و کاربری آسان باشد
- خاموش کردن سیستم تهویه (فن) و لامپ(روشنایی) بعد از کار و روشن کردن لامپ UV
مراقبت های هود لامینار
- مراقبت های روزانه
- ضدعفونی سطح داخلی و کار با اتانل 70%
- پنجره ولامپUV با تمیزکننده معمولی تمیز شود.
- چک کردن عددهای مانومتر یا صفحه نمایش و سیستم هشدار
- مراقبتهای ماهیانه
- تمیز کردن سطوح خارجی با دستمال تمیز
- تمیزکردن قسمتهای پایینی هود با اتانل 70%
- بررسی کلیدهای کنترل و صحت عملکرد دستگاه
- مراقبتهای سالیانه
- انجام مراحل تایید عملکرد
- تعویض لامپ UV بر اساس میزان کارکرد مجاز و تعریف شده برای دستگاه
- تکرار روش نگهداری ماهیانه
- کنترل کیفی هود
- کنترل کیفی فیلتر و تعویض فیلتر بر اساس ساعت کارکرد مجاز و تعریف شده برای دستگاه